Αλχημία: Υπαρξιστική θεωρία, ή πρωτόγονη χημεία; - μέρος 1ον [συγγραφή και επιμέλεια κειμένου : Φρούλη Τ.]

Η καταγωγή του ονόματος

Η Αλχημία, ή Αρχημία όπως θεωρείται από πολλές πηγές ότι ήταν η αρχική ονομασία της Αλχημίας, πιθανότατα προέρχεται από τη λέξη «αρχημίς», που αναφερόταν στους ιερείς της Ίσιδος στην Αρχαία Αίγυπτο. Η άποψη ότι η λέξη Αρχημία προσδιορίζει τη χημεία του αργύρου, μια άποψη που υποστηρίχθηκε από κάποιους μελετητές της, δε θεωρείται πλέον έγκυρη. Ακόμη, η αρχαιοελληνική υπόθεση ότι η Αρχημία προκύπτει από τις λέξεις αρχή+μία, η μια και ενιαία αρχή και αιτία των πάντων, έχει γίνει δεκτή από αρκετούς ερευνητές. Είναι γνωστή ακόμη η ερμηνεία ότι η λέξη Αλχημία σχετίζεται με το αρχαίο όνομα της προϊστορικής Αιγύπτου –χώρα της Κεμ, ή κοκκινόμαυρη χώρα– καθώς και με το όνομα Αλ Κιμίγια, που είναι το μαύρο χρώμα. Η Αλχημία έχει ακόμη χαρακτηριστεί από το φιλόσοφο Ζώσιμο και ως Σοφία. Θεμελιωτής της Αλχημίας θεωρείται ο Ερμής ο τρισμέγιστος της Αιγύπτου και για το λόγο αυτό στην Αρχαία Ελλάδα η Αλχημία έγινε γνωστή και ως Ερμητική επιστήμη. Στην αρχαιοελληνική παράδοση ακόμη, βλέπουμε την Αλχημία να σχετίζεται και με τον Θεό Ήφαιστο. Το όνομα Αλχημία το πρωτοσυναντούμε γραπτώς το 350 μ.Χ. στην αστρολογική πραγματεία του Φιρμίκου. Σύμφωνα με αυτό το σύγγραμμα, η Αλχημία ήταν το όνομα που απέδιδαν οι αμύητοι στην Αρχημία, συγχέοντας αυτή με την προ-χημεία, όντας ανίκανοι να συλλάβουν την ουσία πίσω από τα σύμβολα και τους κώδικες, που αυτή χρησιμοποιούσε.


Ιστορία της Αλχημίας

Η αρχή της Αλχημίας είναι άγνωστη. Το πλέγμα των αλληγοριών και συμβόλων, που αυτή χρησιμοποιούσε συγχεόταν συχνά με ρεαλιστικές και πραγματικές της όψεις και συνθήκες και ενώ θα ήταν εφικτό να αναζητήσει κάποιος τις πηγές της εξωτερικής Αλχημίας, ή προ-χημείας, η καταγωγή της Αλχημίας διαφέυγει όταν αναζητά κανείς την πηγή της εσωτερικής Αλχημίας, ή Αρχημίας.
Όσον αφορά τις παραδόσεις της εσωτερικής Αλχημίας αρκετοί μελετητές αναφέρονται σε συσχετισμούς της με πολλούς αρχαίους μύθους, όπως ο μύθος του διαμελισμού του Όσιρι και της Ίσιδος, ο μύθος του Διόνυσου του Ζαγρέα, ο μύθος του Προμυθέα, κ.α. Στο βιβλίο του Ενώχ αναφέρεται ότι οι απόκρυφες τέχνες, μεταξύ των οποίων και η Αλχημία, διδάχτηκαν στους ανθρώπους από τους αγγέλους του Θεού, που ήρθαν σε γάμο με τις κόρες των ανθρώπων. Ενδεχομένως αυτή η κάπως κεκκαλυμμένη αναφορά αναφέρεται στη μυστηριακή ή θεϊκή καταγωγή της Αλχημίας.

Τελικά, φαίνεται να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις πιθανές εκδοχές για την καταγωγή της Αλχημίας, η Ελληνική, η Αιγυπτιακή και η Κινεζική, που τη συνδέει με τον Ταοϊσμό. Από όσο γνωρίζουμε η πρώτη καταγεγραμμένη άνθηση της Αλχημίας ήταν στην ακμή του Αιγυπτιακού πολιτισμού, καθώς και κατά τους κλασσικούς χρόνους, στην Ελλάδα. Η Αλχημία δεν ήταν άγνωστη στους λαούς της Μεσοποταμίας, της Συρίας και γενικότερα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Ο Μέγας Αλέξανδρος κατά μια άποψη φαίνεται να διέδωσε τις αρχές της Αλχημίας στην Ινδία και την Κίνα. Κατά τη πρώϊμη ρωμαϊκή περίοδο οι γνωστότεροι αλχημιστές είναι οι: ο Γαληνός, ο Αρχιμήδης, ο Διοσκουρίδης, η Κλεοπάτρα, ο Βιτρούβιος και ο Πλίνιος. Πάντως, η Αλχημία θεωρούνταν ότι υπονομεύει τις αρχές του Ρωμαϊκού κράτους και για το λόγο αυτό απαγορεύτηκε εκείνη την εποχή. Γνωστά κέντρα της Αλχημίας ήταν: το πανεπιστήμιο της Αθήνας, το Σεράπειο της Μέμφιδας, ο ναός του Φθα. Το 529 ο Ιουστινιανός με διάταγμά του έκλεισε αυτά τα κέντρα. Η άσκηση της Αλχημίας περιορίστηκε σε κάποιες περιοχές της Ανατολής, όπως στη Συρία και τη Μεσοποταμία, καθώς και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Από εκεί πήραν την Αλχημία οι Άραβες κατακτητές και την έκαναν γνωστή αργότερα στην Ευρώπη, κυρίως μέσα από την Ισπανία. Στο μεσαίωνα έχουμε μια καινούργια άνθηση της Αλχημίας με την ακμή να φτάνει μέχρι και τον 17ο αιώνα. Η αλχημία, τουλάχιστον με την εξωτερική της έννοια ως προ-χημεία, αρχίζει να παρακμάζει με την εμφάνιση της επιστήμης της Χημείας.

Εσωτερική ή Μεγάλη Αλχημία

Στα πλαίσια του αποκρυφισμού η Αλχημία είναι το φιλοσοφικό σύστημα, που αποδεικνύει ότι το σύμπαν είναι εννιαίο και που αποσκοπεί στην σύνθεση και ανάλυση του παντός. Είναι η επιστήμη της ανάλυσης, σύνθεσης και εξέλιξης των στοιχείων της φύσης, η επιστήμη της αναγωγής των πάντων στο ένα και το εννιαίο. Σύμφωνα με τις αρχές της Αλχημίας, όλα τα εκδηλωμένα όντα και φαινόμενα είναι εκδηλώσεις της μίας και μοναδικής Φύσης. Ωστόσο, στην υλική τους έκφραση βρίσκονται ανακατεμένα με διάφορα πρόσμικτα, τα οποία τα απομακρύνουν από την καθαρότητα, που είναι το χαρακτηριστικό της εννιαίας τους φύσης. Η ενοποίηση των μορφών και η απομάκρυνση των προσμίξεων από την ουσία, είναι το αντικείμενο έρευνας της Αλχημίας. Η Αλχημία συνδέεται για το λόγο αυτό με το μύθο του διαμελισμού του Όσιρι και την προσπάθεια της Ίσιδας να ενώσει τα διασκοσπισμένα μέλη του Θεού, καθώς και με ανάλογους μύθους άλλων πολιτισμών, όπως τον αρχαιοελληνικό μύθο του Διόνυσου του Ζαγρέα, ή το Ευραϊκό μύθο του Χιράμ. Για την Αλχημία, το πρόβλημα της Πρώτης Αρχής είναι πολύ βασικό και σε ένα επίπεδο συνδέεται με τη γεννεσιουργό φύση του σύμπαντος, ή το εσωτερικό πυρ, που βρίσκεται στον πυρήνα της γης. Ποιά είναι η Πρώτη Αρχή, ποιά είναι τα αρχικά συστατικά των σωμάτων και είναι αυτά ένα ή πολλά; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα γέννησε τη θεωρία των 4 στοιχείων, γη, νερό, αέρας, φωτιά, που αντιστοιχούν στα 4 σημεία του ορίζοντα. Κατά τον Πλάτωνα, τα 4 στοιχεία είναι εκφράσεις του ενός, εννοιαίου και μοναδικού στοιχείου, που ταυτίζεται με τη Φιλοσοφική Λίθο των Αλχημιστών.

Η επιστήμη της Αλχημίας ήταν γνώση προσσεγγίσιμη μόνο στους μυημένους, και θεωρούνταν μη κατάλληλη η ανακοίνωσή της στους αμύητους. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιήθηκε στην Αλχημία μια γλώσσα συμβόλων και αλληγοριών. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, η επικρατούσα συσχέτιση της Αλχη-μίας αποκλειστικά και μόνο με την προ-χημεία είναι παραπλανητική και σκοπό έχει να καλύψει τη μυστική γνώση της Αλχημίας, μέσα από την παραβολή μιας άλλης επιστήμης, με την οποία υπάρχουν αντιστοιχίες.

Η Αλχημία, με την εσωτερική της έννοια, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ήταν η επιστήμη του υλικού κόσμου, και ταυτόχρονα η φιλοσοφία αυτής της επιστήμης. Ακόμη μπορούμε να πούμε ότι η Αλχημία είναι ένα σύστημα κωδικοποίησης και μνημοτεχνικής με σκοπό την μετάδωση της εσωτερικής γνώσης σε μυημένους. Αυτό το συμπεραίνουμε από τις αναλογίες που υπάρχουν στα σύμβολα που αυτή χρησιμοποιεί με άλλες εσωτερικές επιστήμες και παραδόσεις, όπως είναι τα περισσότερα μυθολογικά συστήματα των πολιτισμών, η Αστρολογία, τα Ταρώ, κ.α.Υπάρχουν αρκετά κείμενα, που αναφέρονται στην Αλχημία, ενώ κάποια από αυτά είναι γνωστά και ως Ερμητικά κείμενα.

Από τα πιό γνωστά κείμενα αποτελεί και ο Σμαραγδένιος Πίνακας του Ερμή του Τρισμέγιστου, σύμφωνα με τον οποίο η αλχημική διαδικασία αποτελείται από 12 στάδια. Το κείμενο αυτό, όπως εξάλλου και τα περισσότερα αλχημικά κείμενα, μπορεί να ερμηνευτεί με βάση πολλά κλειδιά ερμηνείας. Σε ένα από αυτά περιγράφει την κοσμογέννεση, ενώ σε κάποιο άλλο αντιστοιχεί ακόμη και με καθαρά χημικές διαδικασίες. Σύμφωνα με την Ερμητικές παραδόσεις η Αλχημία διακρίνεται σε 3 κύκλους, αντίστοιχους με τους 3 κόσμους της Καμπαλά. Τον Θείο, ή αρχέτυπο κύκλο, όπου αναζητά να γνωρίσει την ουσία του Θεού, τις εκδηλώσεις και τους νόμους του. Τον ουράνιο κύκλο, όπου αποσκοπεί στην ανύψωση του ανθρώπου και αφορά το ψυχικό, ή μυστικό έργο. Τον υλικό ή γήϊνο κύκλο, που εφαρμόζεται στον κόσμο των στοιχείων και αποσκοπεί στην μεταστοιχείωση και εξέλιξη της ύλης προς την ενοποίηση. Για την Αλχημία το παθητικό στοιχείο της δημιουργίας είναι το στοιχείο Υδράργυρος, η Αυτοκράτειρα στην τράπουλα Ταρώ, το υγρό, ευκίνητο και ασταθές, που ενώνεται με το ενεργητικό στοιχείο της δημιουργίας, το στοιχείο Θείο, τον Αυτοκράτορα της Ταρώ, το συντηρητικό πυρ και αρχή των μορφών. Από αυτήν την ένωση γεννιέται το Άλας, ή αλλιώς η φιλοσοφική λίθος, η παρθένος γη, η μεταφυσική ύλη. Από αυτά τα τρία στοιχεία αποτελείται κάθε σώμα στον υλικό κόσμο.

Οι Αλχημικές διαδικασίες πραγματοποιούνται στο Αλχημικό εργαστήριο, μια έννοια που αντιστοιχεί και στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό μέρος της Αλχημίας –(πραγματικό και συμβολικό εργαστήριο)..

Στο εργαστήριο αυτό, υπάρχει ο φούρνος, που συμβολίζει το πυρ, (Θειάφι). Το Άλας (γη) είναι το κάθε σώμα, που υπόκειται σε Αλχημική μετάλλαξη. Ο Υδράργυρος είναι το στοιχείο νερό, αλλά και το στοιχείο αέρας. Στην αλχημική διαδικασία το στοιχείο, που μεταστοιχειώνεται ενώνεται με τον υδράργυρο και τίκεται μέσα στο φούρνο. Το πρώτο αυτό στάδιο συμβολίζεται με το μαύρο χρώμα. Το τελικό προϊόν της διαδικασίας αυτής είναι η φιλοσοφική λίθος ...

η συνέχεια εδώ : Αλχημία: Υπαρξιστική θεωρία, ή πρωτόγονη χημεία; - μέρος 2ον [συγγραφή και επιμέλεια κειμένου : Φρούλη Τ. ( Lilith )